[1]Atıf Kahraman Cumhuriyete Kadar Türk Güreşi c 2 sf 9-26 Kültür Bakanlığı Yayınları Ankara 1989     

Pınarbaşı Alanı

Burada özellikle Edirne’deki Sarayiçi (Kırkpınar) Spor alanına geniş yer vereceğiz.

Edirne’deki Spor Alanları

Osmanlılar Edirne’yi aldıktan sonra bu şehrin askeri bakımdan önemini ve Hz Muhammet’in Sarı Saltık’ın rüyasına girip,

“Bu yer dar al nasırdır, bu yeri elden komasınlar” diye söylediği rivayeti bazı tarihlerde yazılmış olduğundan, Osmanlı padişahları buraya önem vererek “Dar al nasr” (Öncü yeri) Dar ala saltana” (Saltanat yeri) ve “Dar al fetih” (Fetih yeri) gibi andılar.

 Edirne Kaleiçi’nde küçük bir şehir iken, Osmanlıların fethinden sonra köşkler, saraylar, camiler, kervansaraylar, mesire yerleri ve spor alanları yapılarak çok büyüdü. 

 Spor yarışmalarının ve avların yapıldığı bu yerlerin bir kısmı bugün sınırlarımız dışında kalmıştır. Bir kısım spor alanları da kullanılmadığından yok olup gitmiştir. Halen kullanılmakta olan tek spor alanı Sarayiçi’dir.

  Sarayiçi Alanı (Kırkpınar)

  Sarayiçi Bizanslılar zamanında “Prens Kumanan Çayırı” olarak bilinen bir mesire ve eğlence yeriydi.

  Çağımızda Sarayiçi denilen yer, Tunca Nehrinin iki adasından büyüğü olan ve halk arasında “Tavukormanı” diye anılan adanın güney ucundaki bölümüdür. Bu yer Osmanlılar zamanında “Adameydanı” diye anılırdı. Yeni Saray’ın (Saray-ı Cedide Amire) bahçesi içinde cirit oynamak ve cündilerin (asker) gösteri yapmaları için ayrılmış bir spor alanı olup, diğer kısımları çok güzel çiçekler ve ağaçlarla bezenmiş gerçekten eşi bulunmaz bir bahçedir.  

   1653 te burayı gezmiş olan Evliya Çelebi de bu bahçeyi,

   “Edirne şehrinin kuzeyinde etrafını Tunca nehrinin çevirdiği geniş, verimli lâlezar (eşsiz) bir yerdir. Bir tarafı da saraçhane Köprüsü’ne kadar çok yüksek çınar, servi, kavak ağaçları ile süslenmiştir ki içi türlü, türlü yırtıcı hayvanlar ve kuşlar ile doludur. Bu bağın güney tarafı bir büyük çimenliktir ki o tarafa saray kapısı açılır. O kapının yanında “Adalet” kapısı vardır. Bu çemenzarın (çimenlik) tam ortasında göğe uzanmış bir yüksek sütun olup, tepesinde altıntop vardır. O topa bütün ok atıcı ve silahşor pehlivanlar ok ve kurşun atarak yeteneklerini (maharet, hüner) gösterip hediyeler alırlardı. Bahçenin kuzey kısmında hasahurlar (Güneş burçları) bulunur ama bu bahçenin dört tarafında yüksek duvarları yoktur. Çünkü her yanı deniz gibi Tunca Nehri ile çevrildiği için duvara gerek görülmemiştir. Sadece bir kat duvar ile çevrilidir.

Günümüzde zaman zaman Tınca Nehri taşınca Sarayiçi’ni seller basıyor.

Moltke, Sarayiçi’nin, Kırkpınar Güreşleri’nin yapıldığı yerin kuzeybatısında yer alan Yeni saraydan söz eder. 1910 da Kırkpınar Güreşlerini seyretmek için gittiğimde ben de bu sarayın kalıntılarını gördüm.

2. Murat buraya yeni sarayı yaptırmadan önce buradaki Eski Saray’ın bahçesi olmadığından Mamak (Mamuk) denilen yerde bir bahçe ve köşk yaptırdı. Çoğu zaman buraya gelir, eğlenir, önündeki ovada (Saray Ovası) paşaları, beyleri ve askerleriyle cirit oynar, hatta elçilerin önünde sırığın tepesine konulmuş kabağa atını koştururken ok atardı.

 Fatih Sultan Mehmet de burada ayş (eğlenirdi) eylerdi. O buraya (Kum Meydanına) yeni bir saray yaptırdı. Bu sarayın Sarayiçi yönünde açılan Demirkapı’dan çıkılıp, Fatih Köprüsü’nden geçilerek Sarayiçi’ne girilince sağda Bostancı Başı Kasrı bulunuyordu. Bu kasrın karşısında yani köprünün sol başında da İftar Köşkü vardı. Bu köşklerden biraz ileri de sağda duvarları kule gibi yüksek pencereleri kafesli Su Kulesi (Şimdiki Adalet kasrı) ve nihayet Sarayiçi’ni şehir tarafına ve Musalla Ovası’na birleştiren köprünün iç tarafında Terazi Kasrı, Sarayiçi’ni süsleyen binalardı.

 Çok yüksek ağaçların gölgelediği ve güzel binaların süslediği bu cennet gibi şirin spor alanının orta yerine dikilmiş uzun sırığın tepesine altından yapılmış bir top konulmuştu. Su Kulesinin önüne sıra ile dizilmiş 6 tane “İbret Taşı” 17. Yüzyıl ortalarında Sarayiçi’nin görüntüsünü tamamlıyordu.

Osmanlı padişahları çeşitli tarihlerde burada cirit, çeşitli spor dallarına katılmışlardı.

Sarayiçi Edirnelilerin Ruz-ı hızır gününü kutladıkları ve güreş yaptıkları en başta gelen yer oldu. Ancak Kırkpınar güreşleri yine Edirne-Ortaköy şosesi üzerinde bulunan Simavina Köyü ile Sarıhızır Köyü arasındaki Kırkpınar mevkiinde yapılıyordu.

 Balkan Savaşlarında (1912-1913) Edirne işgal edilince Sarayiçi, 1683 2. Viyana kuşatmasında başarısız olan Merzifonlu kara Mustafa Paşa’nın can düşmanı Mısırlı Kemankeş Darüssade Ağası Kemankeş Yusuf Ağa ile Mirahur Boşnak Süleyman Ağa tarafından idam edildi. İbret taşında teşhir edilip sarıca Paşa Cami haziresine Arap Hidayet Hoca tarafından defnedilmesinden sonra balkan Savaşları ve 1. Dünya Savaşı sırasında da acı olaylara sahne oldu.          

 Haziran 1919da Edirne’ye gelen Polanyalı pehlivan güreşmek isteyince o zaman Kirişhane Mahallesinde oturan Adalı Halil ile bu pehlivanın 6 Haziran 1919 günü Sarayiçi’nde güreştirilmesi kararlaştırıldı. Ancak Polanyalı

 “Adalı beni daha önce Avrupa’da iki defa yendi diyerek bu güreşi ret etti.

 Adalı Halil de Çömlekköylü Kara Emin ile güreşti. Adalı rakibine Kazkanadı çırpması yaparken Kara Emin bacağından yaralandı, güreş tam sonuçlanmadı ve kısbeti kesilerek çıkarıldı. 

İstiklal Savaşını kazanan Türk Ordusu 25 Kasım 1922 de Edirne’ye girdi. Yunan işgalinden kurtulan Edirne’deki Sarayiçi’nde ilk Kırkpınar Güreşi, 30 Mayıs 1924 Cuma günü Edirne milli Eğitim Müdürü ve Türk Ocağı Başkanı İsmail Habib Sevük’ün öncülüğünde yapıldı. [1]

Demirtaş Ovası

 Saray Ovası

 Musalla (Namazgâh) Ovası

 Kum Meydanı