[1]Elmalı Meali

[2]Öner Kamil Gökkaya age sf 10

[3]Cem Atabeyoğlu Geleneksel Türk Güreşi ve Kırkpınar sf 29 A&B Kitapçılık ve Yayıncılık Ltd. Şti. İstanbul Ekip Grafik Ankara 2000

“Süleyman Paşa ile birlikte Rumeli yakasına geçen 40 yiğit, Anadolu’da iken her mola verişlerinde güreş yapalarmış. Rumeli’ye geçtikten sonra Ahırköy Çayırı’na geldiklerinde, içlerinden iki kişi sonuçlandıramadıkları güreşi ayırabilmek için tekrar tutuşmuşlar. Gece yarısına kadar güreştikleri halde yine yenişememişler ve ikisi de güreştikleri yerde ölmüşler. Arkadaşları bu iki yiğidi güreş yaptıkları yerde bulunan incir ağacının dibine gömdükten sonra Edirne’ye doğru akınlarına devam etmişlerdir. Edirne’yi fethettikten sonra tekrar Ahırköy Çayırı’na geldiklerinde, o incir ağacının civarında billur kaynaklı bir suyun Kırkpınar’ın Çayırı’na doğru aktığını görmüşler. Bu sebeple “Kırktı bunlar. Bu yakaya ilk ayak basanlardır bunlardır” diyerek o yere “Kırkpınar” demişler. Ölen pehlivanların hatırası için öldükleri gün olan Ruz-ı Hızır da her yıl güreş yapılması gelenek olmuş.”

       Tercüman Gazetesinin yazarı eski bir pehlivana göre de,

       “Rumeli’ye geçen yiğitlerden bir kısmı Edirne’nin yanında Ahırköy denilen yerde düşmanı bozmuşlar ve büyük bir zafer kazanmışlar. Ertesi gün, Nevruz imiş… O gün… Hemen meydana kırk pehlivan çıkmış… Birbiriyle güreşmeye başlamışlar. Güneş batarken güreşlere son verilince… Bu kırk yiğit de bulundukları yerlere çökerek son nefeslerini vermişler… O yere gömülmüşler. Ertesi gün bir de bakmışlar ki her yiğidin can verdiği yerde bir pınar fışkırmış. Bunun üzerine oraya Kırkpınar adını vermişler ve her yıl Nevruz ayında burada toplanarak güreşler yapmışlar…

       İspat edilen bir belgeye dayanmadan yazılan bu yazılar ve rivayetler yüzyıllardan beri yapılagelmekte olan Kırkpınar Güreşlerinin gerçek tarihini yansıtmadığı gibi, onun değerini küçültür.

       Kırkpınar’ın tarihinden önce “Kırklar” ve “Kırkpınar” kelimeleri ile ilgili bilgiler vermek faydalı olur.              

       Türklerin hayatında “Kırk Yiğit” Kırk İnce Belli Kız” ve “Kırkların” önemli yer alır.

       Türk hakanlarının yanında onun emirlerini uygulamak için “Kırk Yiğit” ve eşi hatunun yakınında da hizmetlerini görmek için “Kırk İnce Kız” bulunurdu.

       Dini bakımından da 40 sayısı Müslüman Türkler arasında kutsaldır. Türklerin yaşadığı bazı şehirlerde “Kırklar” denilen evliyaların yatırları vardır. O yöre halkı belirli günlerde bu yatırlara giderek, Tanrıya dua eder ve dileklerde bulunur. Daha sonra milli geleneklere göre yemekler yenilir, oyunlar oynanır.

       Su kaynaklarının çok olduğu yerler de kutsal bilinip bunlar, “Kırk Göz” veya “Kırk Pınar” diye adlandırılır. Böyle inanç ve gelenekler Hıristiyanlarda da vardır. Hatta Müslümanlar ve Hıristiyanlar tarafından kutsal bilinip birlikte ziyaret edilen pek çok su kaynakları –Ayazmalar- bile vardır.

       Sivas’taki “Kırk Azizler”in gömülü olduğu yer sonradan bir göl olmuş denilir. Bu azizler ve Edirne’de bulunan diğer kırk aziz bir Türklerde olduğu gibi Hıristiyanlar tarafından da 22 Mart günü ziyaret edilerek kutlanır.

       Bizde 21 Mart Nevruz, yeni gün 1 Mayıs Bahar Bayramıdır.

       Kırkpınar’ın, Kırklar Dağı’nın, Kırk Evliyaların ve Kırk Azizlerin Mart ayının 22. Günü ziyaret edilerek kullanılmasını, Hıristiyanlardan mı, Türklere, Türklerden mi Hıristiyanlara geçmiştir, yoksa Türklerden mi Hıristiyanlar almışlardır? Bu konuda bir kanaate varmak zordur. Çünkü bunun gibi birçok gelenek ve görenekler Rumeli’de ve Anadolu’da yaşayan Müslüman Türkler ile Hıristiyanlar tarafından beraberce uygulana gelmiştir.

Roma İmparatoru Theodosios’un emriyle Olimpiyat Oyunları’nın (M 393) yılından sonra yapılmaması üzerine Yunan ve Rumların buluşu olan panayırlar, eğlence ve spor gösterilerinin de yapıldığı bir yer olarak önem kazandı.

       Türk güreşinin ise panayırlarda yapılmaya başlaması, 10. Yüzyılın başından itibaren Tuna kıyılarında görülen Peçenek Türklerinin Rumeli’ye tamamen yerleşmesinden sonradır.

       Peçenek Türkleri ile başlayan bu uygulama Türkmenlerin batıya gelişiyle Oğuz töresinin etkisi altında tamamen Yunan-Rum panayırlarından bambaşka bir görünüm almış ve tarihi Kırkpınar Panayırlarının güreşleri ortaya çıkmıştır.

       Ancak Rumeli’de yapılan panayır güreşlerinde ve Osmanlıların açmış oldukları “Güreş Okulu” diyebileceğimiz Güreş Tekkelerinde ve –Saradaki- Enderun’da okunan güreş dualarında Sarı Saltık adının anılması, tarihi büyük önem taşır. Bundan bir bölüm:

                   “Ankara’da er yatar,

                     Rum’da Mehmet Buhari Saltık,

                   Ton giyer, tuman çeker”

       Bizim Sındırgı yöresinde, soyunanlar için “Donu, dumanı attı denilir.

       Bu duada adı saygı ile anılan Buharalı Mehmet Sarı Saltık konusunda bilgi vermek, Kırkpınar’ın gerçek tarihinin bilinmesi bakımından faydalı olacaktır.

       Sarı Saltık bir Alperen’di. Hem de Alplerin peçelilerinden.

       Horasan’dan Anadolu’ya göç ederek, Amasya’ya gelip yerleşen ve buradan Babailik tarikatını yayan Baba İlyas Horasani’nin çar-ı yar denilen halifesinden birisiydi.

       Kösedağ Savaşı’ndan (26 Haziran 1243) Konya Selçuklu ordusu Moğollara yenildikten sonra, Anadolu’da yerleşen Moğollar, burada da zulümlerini devam ettirdiler. Moğolların baskısından batıya kaçmış olan Türkmenler, yine huzursuz ve tedirgin oldular.

       Konya Selçuklu Sultanı Gıyasettin Keyhusrev ölünce (1245) çocukları İzzettin, Rüknettin ve Alaattin arasında anlaşmazlıklar çıktı. Türkmenlerin bir kısmıyla Amasyalılar İzzettin tarafını, Konyalılar ve Moğollar da Rüknettin tarafını tuttular. Bir süre bu iki kardeş Anadolu’yu paylaşarak sultanlık yaptılar. Nihayet İzzettin ikinci defa olarak Antalya’dan gemiye binerek İstanbul’a kaçtı. (1262)

       Baba İlyas Horasaninin büyük oğlu Şemsettin Mahmut, İstanbul’a kaçan Sultan 2. İzzettin’e iki yıl vezirlik etmiş, o gittikten sonra Amasya’ya gelip babasının postuna oturmuştu.

       Rüknettin Kılıç Aslan tek başına Selçuklu Sultanı olunca, İzzettin tarafını tutmuş olan emirleri ve bazı Türkmenlere daha çok eziyetler etti. 1265 te öldürüldükten sonra yerine geçen oğlu 3. Gıyasettin Keyhusrev ise amcası İzzettin taraftarlarını top yekûn katledecek kadar ileri gitti. İşte bu ölüm ve vahşet korkusuyladır ki, bazı emirler Mısır’a kaçtılar. Amasya yöresindeki bazı Türkmenler de Sultan İzzettin’in peşinden Sarı Saltık’a bağlı olarak Rumeli’ye, bir kısmı Kırım’a göç ettiler.                              

                   Seyyit Lokman Sarı Saltık’ın Rumeli’ye geçiş tarihini, 

                   Sarı Saltuk uburu Rumeli’ye

                   Altı yüz altmış iki idi heman

                   Hep Oğuznameyi tetebbu edûb,

                   Yazdı icmal ile Seyyit Lokman”

       Ubur: Bir suyun öbür tarafına zorla geçmek, atlamak.

       Tetebbu: Bir şeyi geniş bir şekilde incelemek, araştırmaktır.

       Sarı Saltık Rumeli’ye geçince, Bulgarların elinde bulunan Edirne’yi (1262) alıp, buraya yerleşti.  Burada 40 yıl kaldıktan sonra 2. Andronikos, 2. İspanya Kralı Roger de Flor komutasındaki Katolanyalı paralı askerleri Bizans’a getirdi. (1302) Katalonların ve Aydınoğullarının yardımıyla hala Trakya’nın bazı şehirlerini ellerinde bulunduran Latinleri Trakya’dan çıkarmaya çalıştıkları sırada Sarı Saltık da Edirne’den ayrılıp Dobruca’ya gitmek zorunda kaldı. Bir kısım Türkler de Ece Halil Bey emrinde Karesi iline döndüler. Edirne’ye vali olarak gelmiş bulunan Andronikos’un oğlu Michael, Katolanların komutanı Roger’i Edirne’ye çağırıp öldürdü.

       Sarı Saltuk Dobruca’da öldü ve Baba Dağı denilen kasabada gömüldü.

       Sarı Saltık gerçekten bir alperen olduğu halde Rumeli Türkleri arasında pehlivan olarak da bilinir. Balkan Savaşı’ndan önce, Kırklereli’nde yapılan bir güreşte Kırkpınar’ın ünlü pehlivanlarından Aliço da gelmiş, güreş hakemliği yapan Aliço’ya ihtiyarlardan birisi,

       -“Aliço senin soyun Sarı Saltık’tan mı geliyor?” diye sormuş, Aliço da,

       -“Böyle bir soydan geldiğimi bilmiyorum” demiş.      

       Bu bilgilere dayanarak Sarı Saltık’ın Edirne’yi Osmanlılardan 100 yıl önce alarak burada 1265 yılında güreş yaptırdığını söyleyebiliriz.

       Sarı Saltık’ın Edirne’yi ter edip, Dobruca’ya yerleşmesinden sonra Osmanlıar’ın burayı tekrar almasına kadar geçen 56 yıl boyunca burada güreş yapılmamıştır.

Kırkpınar’ın efsane başpehlivanlarından “Gaddar Kel Aliço” soyunun Sarı Saltuk’a kadar uzandığını söylemiştir.[1]

                   Bu arada,

1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı (93 Harbi) sebebiyle 4 yıl,

       Balkan Savaşı, 1. Dünya Savaşı boyunca ve İstiklal Savaşı boyunca 1913,1915, 1916,1917, 1918. 1919.1920.1921.1922 ve 1923 yıllarında olmak üzer toplam 70 yıl güreşler yapılamamıştır. [2]

Bu millet “Su gibi aziz ol” sözünü boşuna söylememiştir. Kuran’a Enbiya 30, Nur 45 de “Biz her canlıyı sudan yarattık” ifadesi yer alır.[3]